Waarom er aparte scholen voor speciaal onderwijs bestaan
Het VN-Verdrag Handicap schrijft een ontwerp voor dat ervoor moet zorgen dat het onderwijs voor iedereen toegankelijk is. Dus, dat het regulier onderwijs ook toegankelijk is voor doelgroepen die nu naar het speciaal onderwijs gaan.
Probleem is echter: dit is niet het geval. Al sinds de 2e helft van de 19e eeuw gaan kinderen met een beperking naar aparte scholen. Ik heb niet kunnen achterhalen waarom er nooit is besloten om het reguliere onderwijs toegankelijker te maken. Gevolg: een ontoegankelijk onderwijssysteem (gebouwen, prikkels, hulpmiddelen, expertise) sluit kinderen buiten. Er is wel eens aan mij gevraagd of iedereen bij elkaar in de klas beter is, vanwege de voorbereiding op de maatschappij of het stigmatiserende label op speciaal onderwijs, maar ik wees hen vervolgens op de ontoegankelijkheid.
Hoewel er sinds 1998 is geprobeerd om meer kinderen op het regulier onderwijs te plaatsen, is er echter vrijwel geen werk gemaakt van het toegankelijker maken van het regulier onderwijs. Minister Van Bijsterveldt (OCW, Rutte I) wilde daarvoor de wet aanpassen (Wet passend onderwijs), wat haar lukte. Maar vanuit het onderwijs zijn haar plannen met grote bezorgdheid aangehoord. Tienduizenden leraren zijn tegen die wet gaan staken uit vrees voor de verslechtering van de kwaliteit van het onderwijs (en die vrees werd werkelijkheid). Leraren van mijn school voor speciaal onderwijs deden mee. Ik heb zelf een verdieping van mijn school zien verdwijnen en zag van het ene op hat andere jaar veel minder kinderen van havo 1 naar havo 2 gaan. Ik kreeg zelf meermaals te horen bij een opleiding “we kunnen niet bieden wat je nodig hebt”, en zelfs het advies om met de havo te stoppen vanwege de ontoegankelijkheid van het hoger onderwijs.
Wat stel ik voor? Ja, het regulier onderwijs moet op alle niveaus toegankelijker (opleiding personeel, toegankelijke gebouwen, beschikbare hulpmiddelen). Maar ik vind, en mensen van belangenorganisaties die ik heb gesproken met mij, dat voor degenen voor wie het echt niet anders kan, speciaal onderwijs toegankelijk moet blijven. Bovendien vind ik dat er in het onderwijs meer aandacht moet worden gegeven aan (de gevolgen van en het voorkomen van) pesten en discriminatie. Bovendien moeten we af van het denken in beperkingen en meer leren denken in mogelijkheden, want dat bevordert ook kansengelijkheid. Maar kinderen zonder goede voorbereiding op het regulier onderwijs sturen, daar ben ik fel op tegen. Ik ga van een slechtziende toch ook geen bril afpakken en vervolgens de opdracht geven om te lezen? Deze metafoor heb ik vaak gebruikt om de Wet passend onderwijs te duiden.
Maar, zoals ik deze transitie kost veel moeite. De bereidheid is laag bij beleidsmakers. Van een kabinet dat zich neerbuigend uit richting acties om discriminatie te bestrijden en er flink op wil bezuinigen, verwacht ik niks.